 |
Sołectwo Grojec składa się: z części miejscowości Grojec oraz miejscowości Łazy. | |||
|
Historia Grojca
Półtora kilometra od dzisiejszego centrum miejscowości, odkryto grodzisko z końca tzw. kultury łużyckiej. Okazało się, że w I wieku p.n.e. na tzw. „Górze Grojeckiej” była osada. Potomkowie tych ludzi zamieszkiwali tam, aż do połowy XIII wieku. Ludzie ci przenoszą się ok. kilometr w kierunku wschodnim i pierwotna osada ulega zapomnieniu.
Pierwsze zapisy nazwy miejscowości pojawiają się w roku 1285. Wieś nazywa się Groyez. W 1364 roku wieś zwie się – Grodecz, w 1442 r. – Grodicz, a w 1537 roku używana jest nazwa - Grodziecz. Nazwy te, oznaczały miejsce ogrodzone, oddzielone i zabezpieczone od napaści nieprzyjaciela.
W roku 1364 właścicielem Grojca jest Siema lub Zema herbu Gryf.
W latach 1428 – 1441 właścicielem Grojca jest – Zema de Grodecz.
W 1441 r. jako właściciele wymieniani są - Ostasz z Grodzca i Austach z Grodzca.
W 1447 r. jako właściciel wymieniony jest - Zema von Grodecz.
Do 1475 roku właścicielami są Jan i Mis Abstachowie. W roku 1497 właścicielem wsi zostaje sędzia oświęcimsko – zatorski Piotr Porębski herbu Kornicz.
Po jego śmierci właścicielem zostaje Baltazar Porębski. Jego syn, Baltazar II Porębski zasłynął jako jeden z przywódców rokoszu Zebrzydowskiego przeciw królowi Zygmuntowi III Wazie w 1606r.
Drugi syn – Stanisław Porębski jest autorem słynnej Mapy Księstwa Zatorskiego i Oświęcimskiego z 1592r., namalowanej na potrzeby Inkorporacji Księstwa Zatorskiego i Oświęcimskiego do Korony.
Po śmierci Baltazara II (ok. 1620) właścicielem wsi został jego syn Andrzej, który zmarł 25 stycznia 1640 roku.
W 1682 r. synowie Andrzeja Porębskiego Zygmunt i Stanisław odstępują Grojec Andrzejowi Nielepcowi z Nielepiec herbu Prus. Po jego śmierci, Grojec przechodzi w ręce syna Józefa Macieja Nielepca. Po nim, dobrami zarządza Andrzej Nielepiec – syn Józefa Macieja.
W roku 1713 Andrzej Nielepiec zakłada fundację, tzw. szpital dla ubogich, który funkcjonuje aż do marca 1921 r. W 1926 roku budynek ten zostaje rozebrany.
Ewa w roku 1690 wychodzi za mąż za hrabiego Antoniego Felicjana Szembeka ze Słupowa, herbu Szembek, który pełnił obowiązki wojskiego oświęcimskiego i zatorskiego. W krótkim czasie pozostałe siostry odsprzedają swoje udziały majątkowe Antoniemu Felicjanowi Szembekowi.
W 1739 roku umiera Antoni Szembek. Jego dobra otrzymuje syn Franciszek Jakub - wojewoda inflandzki, który zarządza majątkiem do swojej śmierci 26 czerwca 1765.
Po I rozbiorze Polski w 1772 r. Grojec należy do Cesarstwa Austro – Węgierskiego. W 1779 roku Aleksander Szembek, syn Franciszka Jakuba, sprzedał za kwotę 24000 złotych wieś hrabiemu Ignacemu Bobrowskiemu z Bobrówki herbu Jastrzębiec, szambelanowi królewskiemu, który piastował urząd cześnika oświęcimsko – zatorskiego. Po jego śmierci w 1802 roku, majątek dziedziczy jego syn Jan Kanty Bobrowski. Po śmierci Jana Kantego majątek przechodzi na Adolfa Bobrowskiego- syna, który jeszcze za życia Jana Kantego gospodarzył na majątku, który został nazwany Adolfinem i ta nazwa jest aktualna do dzisiaj. Po śmierci Adolfa Bobrowskiego 27.10 1851 r. majątkiem zarządza wdowa po Adolfie - Katarzyna Dąbska z Wojnicza.
W 1859 roku Wanda wychodzi powtórnie za mąż za Kornela Chwaliboga, któremu przekazuje cały majątek ziemski. Po śmierci Kornela w 1897 roku, właścicielem zostaje Jan Andrzej Chwalibóg.
Przed rokiem 1900 założono we wsi Kółko Rolnicze.
W roku 1904 zaczęto budować szkołę powszechną.
W 1905 roku Jan Andrzej Chwalibóg sprzedał Grojec księżnej Wilhelminie Marii Radziwiłł, żonie księcia Aleksandra Fryderyka Radziwiłła herbu Topór. W 1912r. założono we wsi Ochotniczą Straż Pożarną. W okresie międzywojennym we wsi istnieje Związek Młodzieży Wiejskiej „Wici”.
W roku 1947 społeczność grojecka rozpoczyna budowę Wiejskiego Domu Kultury, który w 1952 roku został oddany do użytku. Obecnie mieści się tam ośrodek zdrowia, Gminna Biblioteka Publiczna, sala na organizowane przyjęcia wraz z zapleczem, fryzjer, biuro sołtysa, urząd pocztowy, sklep spożywczy oraz przedszkole.
W 1953r. Ochotnicza Straż Pożarna przystąpiła do budowy nowej strażnicy, którą w 1963 roku oddano do użytku w 50-tą rocznicę założenia OSP w Grojcu.
We wsi na przełomie lat 60 i 70-tych ubiegłego wieku powstał Państwowy Zakład Opiekuńczo Leczniczy dla kobiet.
W 1975 r. wieś doprowadziła do wszystkich domów gazociąg.
Od roku 1984 rozpoczęto zakładanie linii wodociągowej, a w połowie lat 90-tych ubiegłego wieku w domach pojawiły się telefony.
Pod koniec lat 90-tych ubiegłego wieku w Grojcu została wybudowana nowoczesna szkoła podstawowa z salą gimnastyczną i odpowiednim zapleczem. Poprzedni budynek szkolny wybudowany prawie osiemdziesiąt lat wcześniej, groził zawaleniem i nie spełniał już od wielu lat warunków jakie powinny cechować nowoczesną szkołę.
|
||||
|
Obecnie część (przysiółek) sołectwa Grojec, do 1934 roku stanowiły Łazy oddzielną wieś i gminę jednostkową. Z uwagi na przynależność do parafii i szkoły w Grojcu zostały włączone w jego granice administracyjne. Nazwa tej wsi pochodzi od miejsca w lasach, które zostało wykarczowane lub wypalone w celu założenia pól uprawnych. W XV wieku istniał tu warowny gród należący do Książąt Oświęcimskich, którego ślady ziemne są jeszcze dziś widoczne. Na jego ruinach powstał folwark należący do klucza dóbr, w tym stawów rybnych, przemiennie właścicieli Grojca i Poręby m.in. hr. Porębskich i hr. Bobrowskich. Obecnie wśród starodrzewia stoi tu jeszcze mały opuszczony dworek należący do 1939 roku do majątku Samuela Plessnera. Obok niego rosną tu dwa stare dęby - pomniki przyrody o obwodach 400 i 600 cm oraz lipa o obwodzie pnia ok. 800 cm.
Opracował Bronisław Jania
Zabytki w Sołectwie
Kościół św. Wawrzyńca
Dzieje parafii zaczynają się ok. roku 1285. Od tamtego czasu wieś posiada najpierw kaplicę a później kościół. Po rozebraniu starszego kościoła, z 1680 r., został wybudowany w 1766 r. większy, nowy, drewniany kościół z fundacji hrabiego Franciszka Jakuba Szembeka i jego żony Anny z Potockich. Najstarszą częścią kościoła jest zakrystia, która powstała na przełomie XVI i XVII wieku. Z poprzedniego kościoła z 1680 r. zostały zachowane dwa boczne ołtarze i prawdopodobnie ambona.
W obecnym kościele są epitafia po zmarłych właścicielach Grojca.
W prezbiterium są epitafia Andrzeja i Urszuli Porębskich, zmarłych w 1640 r. Przy bocznym ołtarzu, po lewej stronie jest unikalne epitafium Andrzeja Porębskiego, który zmarł wskutek odniesionych ran w wojnie Moskiewsko – Kozackiej na Ukrainie pod Słobodyszczami w 1660 r. W prezbiterium jest również epitafium poświecone hrabiemu Franciszkowi Jakubowi Szembekowi który zmarł 26 czerwca 1765 r.
Strop w kościele posiada malowidła wyobrażające tajemnice różańca św., a w narożnikach sufitu są postacie czterech Ewangelistów. W prezbiterium na suficie wymalowane jest wyobrażenie Trójcy św.
W dniu 31 grudnia 1999 roku, został oddany do użytku parafian, nowy kościół p.w. Matki Boskiej Miłosierdzia.
Wawrzyniec Mizgalski
|
||||
|
|
||||
